Auto’s die af en aan rijden, stilstaan midden op de weg om een trits kids uit te laten stappen. Veel voetgangers, rennende en fietsende kinderen … Verkeer rondom basisscholen kan best onoverzichtelijk zijn. Hoe zorg je dat de situatie toch veilig blijft? Lennert Kuip en René Hoorn leggen het uit.
Misschien breng je zelf regelmatig kinderen naar school, woon je vlakbij een school of passeer je er een op weg naar je werk. Of herinner je je de situaties nog van je eigen basisschooltijd. Het is in ieder geval iets waar bijna iedereen op een of andere manier mee te maken heeft: de verkeersveiligheid rondom scholen.
Luister je liever? Hier vind je de podcast ⬇️
Met een schoolomgeving bedoelen we de straten die direct om de school liggen. We hebben het dus niet over de routes naar school.
Gemiddeld woont 90 procent van de schoolgaande kinderen op loopafstand van school, dus binnen een straal van één kilometer. 97 procent woont op fietsafstand van school, binnen twee kilometer afstand van school. René: “Dat wil zeggen dat 9 van de 10 kinderen in theorie lopend of op de fiets naar school zou kunnen. In de praktijk ligt dat anders. Dat merkte ik in de gemeenten waar ik me bezig hield met het verkeersveilig inrichten van schoolomgevingen.”
Negatieve spiraal
Blijkbaar worden toch veel kinderen naar school gebracht met de auto, ondanks dat ze op loop- of fietsafstand wonen. Daar zijn verschillende redenen voor. Slecht weer is misschien wel de belangrijkste, maar gelukkig is dat incidenteel. Het kan ook gewoon praktisch zijn om op weg naar werk de kinderen af te zetten op school.
Maar dat niet alleen. René haalt een voorbeeld uit de praktijk aan: “Het komt ook voor dat ouders het te druk en gevaarlijk vinden rondom school. Waardoor ze hun kind liever met de auto brengen dan alleen op pad te sturen. Of dat zelfs de route naar school te gevaarlijk is om samen met hun kind naar school te lopen of te fietsen. Dan zit je in een negatieve spiraal.”
Welke situaties zorgen voor een onveilige schoolomgeving?
Het is druk rondom school, en de aanwezige parkeerplekken zijn bezet. Gevolg: mensen die in de haast fout parkeren of ‘even snel’ de auto op een hoek zetten creëren een onoverzichtelijke situatie en verkeershinder.
Een ander voorbeeld: Het komt ook vaak voor dat ouders ‘voorrijden’ en even snel uitstappen om hun kind uit de auto te helpen, wat dan tussen ander verkeer door naar het schoolplein moet lopen.
Uiteraard zijn er ook situaties waar de school aan een doorgaande weg ligt of vlakbij een druk verkeerspunt. Maar veel overlast wordt (onbedoeld) veroorzaakt door ouders zelf.
Lennert is een aantal jaar gedetacheerd geweest bij de gemeente Schiedam waar hij onder andere betrokken was bij een verkeersveilige schoolomgeving. “Wanneer de school gemakkelijk bereikbaar is met de auto, dan stimuleert dat indirect het autogebruik. Als auto’s geweerd worden, zijn ouders eerder geneigd om toch lopend of met de fiets naar school te komen. Het afsluiten van een straat kan voor de verkeersveiligheid de beste oplossing zijn, in de praktijk ontstaan er dan weinig problemen rondom school.”
Hoe pak je het aan?
Lennert: “Het is belangrijk om te kijken waarom mensen verkeersoverlast veroorzaken of onveilig gedrag vertonen. Als je die redenen kent, kun je dat gedrag beter veranderen.” Misschien moeten veel kinderen een drukke weg oversteken op weg naar school. Dan kan het best zijn dat ouders vanwege de veiligheid hun kind liever met de auto brengen. Met een veilige oversteekplaats, is een deel van het probleem wellicht verholpen.
René: “Daarnaast moet je onderzoeken wat precies het foute gedrag is dat op die plek vertoond wordt. Is dat bijvoorbeeld fout parkeren in bochten, parkeren op het trottoir? Of wordt er veel te hard gereden langs de school? Misschien valt een school helemaal niet goed op in het straatbeeld en kun je het probleem deels verhelpen door dat aan te pakken.”
Goed gedrag stimuleren
Verschillende ROV’s (Regionale ondersteuningsbureau Verkeersveiligheid) geven een keurmerk of label voor verkeerseducatie en -veiligheid uit aan basisscholen die deze zaken structureel aanpakken rondom hun school. Er zijn talloze manieren om goed gedrag in het verkeer rondom scholen te stimuleren. Met opvallende kleuren of bebording werken in een schoolgebied, om automobilisten te attenderen op de aanwezigheid van kinderen in het verkeer. René: “Het is wel belangrijk om binnen een gemeente voor een uniforme manier te kiezen. Zodat elke school op dezelfde manier opvalt.”
Effectief zijn de Basisschool Omgeving Management (BOM)-projecten. Hierbij maken kinderen uit de bovenbouw een stappenplan om de verkeersveiligheid rondom hun school te verbeteren. Leerlingen zijn zelf de omgevingsmanagers en kunnen beloningskaarten uitreiken voor goed gedrag én schoolgenoten of ouders aanspreken op slecht gedrag.
Pluspunt is volgens Lennert: “Het gedrag dat je wilt zien, moet je vooral stimuleren. Dat werkt beter dan met een belerend vingertje wijzen op fout gedrag. Doordat de boodschap vanuit de kinderen zelf komt, komt de boodschap ook beter over.”
Urgentie en financiering
René: “Bij veel verkeersmeldingen geldt dat alle betrokkenen het als heel urgent ervaren. Het liefst moet het probleem volgende week opgelost zijn. Maar het is helaas zo dat we met veel betrokkenen te maken hebben. Denk aan de school, de kinderen, de ouders, de gemeente, omwonenden, vaak ook een partij als Veilig Verkeer Nederland.
“Je hebt best met een grote groep mensen te maken, dus het is niet van de een op de andere dag opgelost,” zegt Lennert. “Daarnaast kost de financiering ook tijd om te regelen, want vaak draait het ook om infrastructurele aanpassingen. Dat loopt al gauw in de papieren.”
René: “Een college van B&W of gemeenteraad moet geld vrijmaken. Want het reguliere verkeerspotje is niet toereikend. Daar worden al heel veel andere infrastructurele dingen van aangepakt binnen een gemeente.”
Lennert vult aan: “Hoe de financiering geregeld kan worden is ook weer per regio verschillend. Soms subsidieert bijvoorbeeld een provincie of metropoolregio initiatieven voor het veilig inrichten van de schoolomgeving.” Maar ook hier geldt: het kost tijd voordat je al die mogelijke potjes in beeld hebt en aan de slag kan.
🎧 Hoe een ouder die onveiligheid rondom de school van zijn kinderen ervaart, hoor je in de podcast.