Iedereen is op enig moment een voetganger. Als je geen bestuurder bent, maar je wel op de openbare weg bevindt, dan ben je een voetganger. Wat veel mensen zich niet beseffen is dat je op een step een voetganger bent, maar ook als je aan het skeeleren bent, of met een rolstoel of scootmobiel rondrijdt.
Vrijwel iedere reisbeweging start en eindigt als voetganger. Er zijn zo’n 17 miljoen Nederlanders, dus je zou kunnen zeggen dat ons land 17 miljoen voetgangers telt. Dat maakt deze verkeersdeelnemer zo uitdagend. Als je iets wilt doen voor de voetganger, dan doe je het voor iedereen.
Samen met verkeerskundig adviseurs Rik Oppedijk en Alex Daamen duiken we in de wereld van de voetganger en naar wat er nodig is om de openbare ruimte toegankelijk te maken voor ze.
Dit artikel is een samenvatting van het gesprek dat Martijn Bloksma had met Rik en Alex voor de podcast Frisse Blik op de Weg van Mobypeople. Het volledige gesprek hoor je hieronder:
Abonneer je op onze podcast via Anchor | Google Podcasts | Spotify
De uitdagingen van de voetganger
Volgens Alex is het lastige aan voetgangers dat ze niet te tellen zijn. “Je weet dat ze overal zijn en dat er veel verschillende vormen zijn. Dat maakt ze ongrijpbaar en lastig om te onderzoeken. Daarnaast zijn er een aantal tussengevallen, zogenaamde overgangsmodaliteiten. De bestuurder van een scootmobiel is bijvoorbeeld een voetganger op het voetpad. Op de openbare weg in hazenstand is het een bestuurder.
Bij de inrichting van de openbare ruimte verliest de voetganger het meestal. Het is vaak gewoonte om auto’s de ruimte te geven. Daarom staan lantaarnpalen bijvoorbeeld bijna nooit in de band van het trottoir en gaat ruimte van de voetganger verloren.
In principe heeft de voetganger ook alle vrijheid om zich voort te bewegen. Zolang er goede verharding is, kun je er lopen. Natuurlijk zijn snelwegen verboden voor voetgangers, maar verder wordt de plek voor deze verkeersdeelnemer losgelaten.
Het zou daarom mooi zijn als gemeenten keuzes durven te maken door extra kwaliteit toe te voegen. Ongebruikt trottoir vervangen door groen bijvoorbeeld. Of door een bankje waar ouderen even uit kunnen rusten en daardoor langer zelfredzaam blijven.”
De voetganger als belangrijkste verkeersdeelnemer
“Vroeger kon je met de auto tot in de binnenstad komen. Later werden auto’s steeds vaker geweerd uit het centrum en werd het centrum weer van het winkelend publiek. Op een gegeven moment nam de fiets de rol over van de auto en zie je de binnenstad vaak volstaan met fietsen. Een winkelende fietser zet zijn fiets het liefst voor de winkel. Deze ruimte gaat ten koste van de voetganger,” zegt Rik.
“Veel gemeenten zijn zich bewust van deze uitdaging en zoeken naar manieren om de binnenstad aantrekkelijker te maken voor de voetganger.”
Alex gaat verder: “Stel je voor dat iedere wijk in een stad iets leuks heeft voor kinderen om te spelen en je lust deze wijken als een looproute aan elkaar. Een route van zo’n anderhalve kilometer heb je zo aangelegd. Kinderen willen er zijn en de ouders lopen lekker mee.
Er is ruimte genoeg, het is maar net hoe je het inricht. En voor wie je het inricht.”
Voetgangers hebben niet veel nodig
Alex: “Zet een paal midden op de weg en je zult al snel de eerste klachten ontvangen van automobilisten. Doe je hetzelfde op een trottoir, dan hoor je waarschijnlijk weinig klagers. De voetganger vindt wel een andere weg.
In de praktijk zie ik een positieve trend met afgeschuinde trottoirbanden. Door deze banden kunnen met name mensen met een rollator of rolstoel de stoep op en af waar ze maar willen. Deze aanpassing heeft weinig impact op het straatbeeld, maar een grote impact op de toegankelijkheid van de voetganger.””
Rik geeft aan dat een gemeente geen wonderen hoeft te verrichten om het centrum aantrekkelijk te maken voor voetgangers. “Waarschijnlijk ken je ze wel, de stadscentra waar ondernemers reclameborden voor de winkel zetten. De borden concurreren met elkaar om de meeste aandacht, terwijl ze er in werkelijkheid alleen maar een obstakel voor voetgangers zijn.
Hetzelfde geldt voor fietsen die overal neergezet worden. Bewaakte fietsenstallingen zorgen ervoor dat fietsen geen kostbare ruimte innemen die eigenlijk voor voetgangers bedoeld is.”
Alex vult aan: ”Een ondernemer ziet alleen maar de mensen voorbij lopen. De mensen die niet voorbij komen zien ze niet. Ze hebben geen idee hoeveel mensen ze mislopen omdat hun stukje centrum niet toegankelijk genoeg is voor voetgangers.
Meer weten over voetgangers en toegankelijkheid? Luister dan hier naar onze podcast Frisse Blik op de Weg, waarin Alex en Rik vertellen over hun vakgebied.