Blog De voetganger: een vergeten vorm van vervoer

Onze voetganger-goeroe Alex Daamen was namens de Gemeente Schiedam aanwezig bij het Walk 21 congres voor langzaam verkeer. Met zijn kennis van en ervaring met het voetgangersnetwerk organiseerde hij een excursie in Schiedam. 

In veel gemeenten zijn milieu en leefbaarheid belangrijke thema’s. Dat komt bijvoorbeeld tot uiting in de autovrije zones in binnensteden. In die zones is meer ruimte voor voetgangers, maar buiten de binnensteden is de ruimte en de kwaliteit van de voorzieningen beperkt. Daarom speelt bij gemeenten de vraag: hoe kunnen we het best met de voetganger omgaan?

“Tijdens mijn afstuderen heb ik onderzocht hoe je een voetgangersnetwerk creëert. Dit zijn belangrijke bestemmingen die met bepaalde routes aan elkaar zijn verbonden. Zo worden knelpunten inzichtelijk gemaakt en kan er op bepaalde plekken extra kwaliteit worden geleverd aan de voetganger. Denk aan medische voorzieningen verbinden met een gebied waar veel ouderen wonen,” legt Alex uit.

“Ruim een jaar geleden ben ik de uitdaging als verkeerskundige aangegaan bij de Gemeente Schiedam. Hier zijn ze bezig met een nieuw verkeersbeleid waarvan de voetganger een volwaardig onderdeel moet worden. Het zal een eigen hoofdstuk vormen in het beleid waaruit hopelijk ook de benodigde maatregelen volgen die de positie van de voetganger in de stad verbeteren.” 

Walk 21: een congres voor langzaam verkeer 

De gemeente Schiedam vroeg Alex in kaart te brengen wat er allemaal gebeurt rondom voetgangers in de stad. Vanuit daar is hij een excursie gaan organiseren tijdens de internationale conferentie Walk21.   

“Ik vond het eerst wel spannend, omdat dit de eerste keer was dat ik een excursie zou organiseren. Gelukkig is er positief op gereageerd en vond ik het ook heel erg gaaf om te doen.”

De dag begon voor Alex met het geven van een presentatie over het verbeteren van de positie van de voetganger en gaf de groep vervolgens een rondleiding door Schiedam. “We hadden een divers gezelschap met mensen uit Finland, Mexico en Engeland en spraken daarom heel de dag Engels. Ik moest van tevoren nog wel een paar vaktermen opzoeken hoor,” vertelt Alex.

“Er zaten mensen tussen met een stedenbouwkundige achtergrond, mensen vanuit diverse gemeenten, een blinde persoon en iemand van de fietsersbond. Dit leverde mooie discussies op en er is veel informatie uitgewisseld. Een mooi voorbeeld hiervan is de acceptabele wandelafstand van en naar onderwijs. In Nederland is dit 300 tot 1000 meter,  terwijl dit in Finland 3 tot 5 kilometer is. De culturele verschillen zorgen ervoor dat er anders met de voetganger moet worden omgegaan.”

“Ik heb zowel de goede dingen van Schiedam laten zien als de dingen die we nog willen aanpakken. Ik heb toegelicht hoe wij ernaar kijken en wat we ermee gaan doen. Door deze excursie zijn wel bepaalde zaken extra opgevallen.”

Toegankelijkheid in de stad

“Door vergrijzing wordt de toegankelijkheid van de stad steeds belangrijker,” legt Alex uit. “Doordat ouderen langer zelfstandig en in de stad blijven wonen, heeft vergrijzing een groot aandeel in het voetgangers verhaal. Ze zijn vaak slechter ter been en lopen daardoor met een rollator of zitten in een rolstoel. In mijn afstudeerperiode waren er nog maar weinig onderzoeken over dit onderwerp te vinden. Gelukkig wordt het belang van voetgangers en toegankelijkheid steeds meer ingezien. Slechtzienden, blinden en mensen in een rolstoel of met een rollator vragen om extra aandacht bij het ontwerpen van de openbare ruimte.” 

“Daarnaast moet je ook kijken naar hoe je extra kwaliteit kan bieden. Met name voor de ouderen. Het ontbreken van een openbaar toilet weerhoudt sommige mensen er bijvoorbeeld van een wandelingetje te maken. Je wilt iedereen zoveel mogelijk de vrijheid geven om zich te voet te verplaatsen.” 

Meer aandacht voor voetgangers, maar hoe?

“Het maken van een voetgangersnetwerk kan de positie van de voetganger sterk verbeteren. Voetgangers zijn overal in de stad, maar ze zijn niet overal even relevant. Door het verbinden van de verschillende (eind)bestemmingen kan de focus gelegd worden op routes die belangrijk zijn in de stad, deze routes kunnen vervolgens verbeterd worden. Dit vraagt maatwerk, afhankelijk van het type voetganger die je er verwacht. Bijvoorbeeld voor ouderen is het belangrijk dat er zo weinig mogelijk obstakels zijn op de route. Vaak gaat het om kleine zaken waar men rekening mee moet houden, bijvoorbeeld hoe de lantaarnpalen op het trottoir geplaatst worden. Toch gaat het hier nog regelmatig fout. Een drempelloze woning is mooi, maar als de directe omgeving van de woning niet toegankelijk is, kan men de woning alsnog niet verlaten. Dergelijke situaties moeten natuurlijk voorkomen worden.”